Fahrenheit 451 & Tavsiye Algoritmaları

Fahrenheit 451, bir kitabı yakmak için gereken sıcaklık değeridir. İnsanlığın bilincini oluşturan, gerçeklik hakkında bilgiler veren, devletler kurup yıktıran bu inanılmaz güçten bahsediyorum. İtfaiyeciler, insanları bilinçsizleştirmek için onların kitap okumalarını engelleyerek onları tekdüze hale getirmeye çalışan bir sistemin işçileri. Görev aşkı ile yanıp tutuşan bu canavarlar, gelen ihbarlara anında kulak veriyor ve hedefi yok ediyorlar. Eskiden görevleri yangın söndürmek olan bu kişiler, artık devletlerin birer kundakçıları oluyor.

Bir kitabın yakılması ile o kitabın Tavsiye Algoritmaları ile hesaplanan değerler arasında son sıralarda yer alması arasındaki ilişkiyi düşünelim. Günümüzde tavsiye sistemlerini en çok kullanan şirketlerinden biri olan Netflix, kullanıcılarının “Kaliteli Zaman” geçirmelerini sağlamak için çok büyük yatırımlar yapıyor. Bu içerikleri keyifle izleyen bireyler o konular hakkında belirli bir bakış açısı kazanıyor. Dolayısıyla düzenli olarak Netflix’in tavsiye ettiği içerikleri izleyen bireyler o konulara karşı ortak bir görüşe sahip oluyor. Yani bu insanların dünya görüşü bu konular hakkında tekdüze hale geliyor. Dolayısıyla tehlikeli kitapları yakmak veya teknoloji ile iç içe yaşayan toplumların, bu algoritmalar yardımıyla algılarını yönetmek aslında aynı şey. 

Günde ortalama 2 saatimizi Netflix de geçirdik, şimdi geri kalan 22 saatimizi nasıl “Kaliteli” bir şekilde geçireceğimizi düşünüyor ve yine belirli algoritmaların bize tavsiye ettiği bir kitabı okumaya başlıyoruz. 2 saat kitap okuduk, şimdi yine belirli algoritmaların tavsiye ettiği kıyafet kombinlerini giyip dışarı çıkma vakti! Bir yerde oturduk, içtiğimiz kahvenin resmini paylaştıktan sonra arkadaşlarımızın ne kadar “Mutlu” olduğunu izleme vakti. “Ben bunları tüketebiliyorum” bombardumanlarından kurtulduktan sonra eve dönüyoruz ve ne kadar heyecansız bir hayatımız olduğunu düşünüyoruz. Bir anda bir Fastfood zinciri kendinizi mutlu hissetmeniz için size bir menü öneriyor. O anda yapabileceğiniz tek şey, mutlu olmak için o yemeği söylemek ve yanında bir de tatlı sipariş etmek. Çünkü bu yemeği yiyenler yanında da o tatlıyı söylüyorlar… 

Bu böyle yıllarca gidiyor ve yıllarca bu algoritmaların tavsiyeleri hayatlarımızın içine daha çok giriyor ve zamanla birbirimize daha çok benzetiliyoruz. Devletlerin yönetim yapısı, insan hakları, insan ilişkileri gibi birçok temel konuya olan bakış açılarımız yukarıdan, aşağıdan, sağdan, soldan törpüleniyor ve daha tahmin edilebilir, sindirilebilir toplumlar haline geliyoruz.

Gerçekten böyle mi olmak istiyoruz?