Neden Yatırım Yapmalıyım?

İcat edildiği günden beri para; insanın hayatını şekillendiren, yön veren ve hayat kalitesini belirleyen bir standart olmuştur. En temel insani ihtiyaçlarımızı karşılamak için bile paraya ihtiyaç duyarız. Hâl böyle olunca da para kazanmak için birtakım yollar arıyoruz. 

Kendi işlerimizi kuruyor, bir şirkette işe giriyor veya sahip olduğumuz varlıkların zaman içerisinde değerini artıracak girişimlerde bulunuyoruz. Biz para kazanmak için bu kadar çalışırken, paramız bizim için çalışıyor mu? Evet senin de tahmin ettiğin üzere paramızın bizim için çalışmasına kısaca ‘yatırım’ diyoruz. 

Peki yatırım nedir, nasıl yatırım yapılır? Haydi gel, seninle bugün biraz yatırım hakkında konuşalım.

Bu yazıda neler öğreneceğiz?

• Neden yatırım yapmayı tercih etmelisin?
• Enflasyon nedir?
• Enflasyonun ‘cebimizdeki para’ üzerinde negatif etkileri nelerdir?
• Paranı enflasyon karşısında nasıl korursun?
• Para için yaşamak mı ‘para derdi olmadan’ mı yaşamak mı?
• Neden borsaya yatırım yapmalısın?

🤔 Yatırım neden yapılır?

Yatırım en temel haliyle, menkul kıymetlerin (hisse, fon, vb.) zaman içerisinde değer kazanmasını sağlamak için yapılır. Kısaca yatırım, enflasyon karşısında paramızın değer kaybetmesini önleyerek, geleceğimiz için servet oluşturmanın bir yoludur.

Yatırım yapmak için pek çok farklı seçeneğimiz vardır. Hisse senedi, yatırım fonları veya borsada işlem görebilen diğer fonlar yatırım yapabileceğimiz varlıklara örnek olarak verilebilir. 

Tabii iş sadece yatırım yapacağın sektörü ve hisseyi seçmenle bitmiyor. Kendine bir yatırım hedefi belirlemen de hem portföyünü şekillendirmede hem de gelecekte nasıl hareket edeceğin konusunda sana yardımcı olacaktır. Peki, bu hedefleri belirlerken nelere dikkat etmelisin? 

• Hedeflerin genel olarak şu üç etkenle doğrudan ilişkilidir: gelir miktarın, yaşın ve risk alabilme potansiyelin.
• Genç bir bireysen, gelecekteki kariyer hedeflerin için yatırım yapmayı düşünebilirsin. Yaşın genç olduğu için risk toleransın yüksek olabilir. Fakat kendini en güvenli hissettiğin sektörde, en iyi bildiğin hisse veya fon aracılığıyla yatırım yapman senin için daha yararlı olabilir.
• Orta yaşlı bir bireysen, hedeflerin arasında aile kurmak ve bunun için yatırım yapmak olabilir. Bu durum da seni yine risk oranının ortalama olduğu yatırımlar yapmaya itebilir.
• Yaşın ortanın biraz daha üstünde ise hayalindeki emeklilik için yatırım yapmayı düşünebilirsin. Bu durumda daha düşük riskli hisse senetleri veya fonları seçmek isteyebilirsin.

Belirli yaş grupları için belirli hedefler göstermiş olsak da pekâlâ genç bir yaşta da erken emeklilik ve finansal özgürlük için kendine bir yatırım hedefi oluşturabilirsin. Yani yatırım aslında senin gelecekte ne yapmak istediğinle ilişkilidir. Paranın seni değil, senin parayı kontrol ettiğin bir gelecek için yatırım yapmayı düşünebilirsin.

Fakat bundan önce, belki de en büyük düşmanlarımızdan birini tanımanın zamanı geldi diye düşünüyoruz. 

🥷 Enflasyon nedir?

“Sonuçta, düşmanı ve kendinizi iyi biliyorsanız, yüzlerce savaşa bile girseniz sonuçtan emin olabilirsiniz” – Sun Tzu

Yatırımdan konuşurken sık sık gündeme gelen başka bir konu ise enflasyondur. Peki, enflasyon nedir? Enflasyon, en net tanımıyla, aldığımız ürün ve hizmetlerin fiyatlarındaki artıştır. Dolayısıyla aslında cebimizdeki paranın zaman içerisinde alım gücünün düşmesidir diyebiliriz. 

Enflasyon temelde iki ana neden yüzünden ortaya çıkar:

• Maliyetlerdeki artış yüzünden ortaya çıkan Enflasyon
• Talepteki artış yüzünden ortaya çıkan Enflasyon

Üretim maliyetlerin artmasıyla birlikte, bu maliyet artışı ürün ve hizmetlerin fiyatlarına yansır. Böylece marketten aldığımız ürünlerin fiyatları artmaya başlar. 

Bu maliyetler arasında ürün ve hizmetlerin üretim sürecinde “doğrudan” etkisi olan makineler, gıda maddeleri, elektrik fiyatları veya çalışan ücretleri gibi girdilerin fiyatları da olabilir, taşıma ve enerji gibi “dolaylı” yoldan etkisi olan petrol ve doğalgaz fiyatları da olabilir.

Bir ürün veya hizmet grubuna yönelik talebin artması da enflasyonu doğurabilir. Örnek olarak, buğdayın üretim miktarı sabitken buğday satın almak isteyen üreticilerin iki katına çıktığını düşünelim. Buğday satışı arttıkça, piyasadaki buğday miktarı azalacaktır.

Buğdaya yönelik satın alma talebinin bu derece artmasıyla buğday fiyatları da yükselecektir.

📉 Enflasyon hesapta duran paramızı nasıl etkiler?

Yüksek enflasyon hem yatırımcılar hem de tüketiciler açısından çoğu zaman istenmeyen bir kavramdır. Cüzdanımızda, bankamızda veya bir aracı kurumda duran paramızın değeri gün geçtikçe erirken, her gün elimizdeki tutarla artık daha az ürün ve hizmet alabilmeye başlarız.

Enflasyon olgusu sadece Türk Lirası için değil, Amerikan Doları da dahil olmak üzere tüm para birimlerinde geçerli olduğu için, enflasyonla mücadele etmek amacıyla döviz yatırımı yapmakta aslında bizi enflasyondan beklediğimiz kadar korumayabilir.

• ABD’nin Nisan 2022 itibarıyla son 40 yılın en yüksek enflasyonunu yaşadığını düşünürsek, aslında dolar alıp beklemekte alım gücünün düşmesi anlamına geliyor.

Enflasyonla savaşta belki de en güçlü silahlardan biri hisse senetleridir. Dolar ile alınan hisse senetleri yükselerek hem dolar cinsinden getiri hem de döviz getirisi sağlayacaktır.

💰 Ek gelir nasıl elde edilir, erken emeklilik nedir?

Mesela, ay sonunda maaşından ufak da olsa bir miktarını kenara ayırdın. Kenara ayırdığın bu miktarın artmasını, çoğalmasını istiyorsun. Yukarıda da anlattığımız gibi aslında yatırımın temel amacı da biraz budur: Paranın, senin için çalışarak sana “ek” bir gelir kazandırması.

Yaptığın yatırım ile belli aralıklarla düzenli olarak ek gelir elde edebileceğini söylesek hiç de abartmamış oluruz. Tıpkı emeklilik gibi. Yatırımlarından elde ettiğin temettü ödemeleri ile pasif gelir elde edebilirsin. 

Burada erken emeklilik kavramını biraz açmamız gerekebilir. Erken emeklilik, emeklilik hakkını normal süreden daha önce elde etmen anlamına gelir. ‘Erken emekliliğin ek gelirle ne ilgisi var?’ diye düşünüyor olabilirsin. Ek geliri harcamanın birden fazla yolu olabilir. Hak elde ettikten sonra ek gelirini erken emeklilik ödemesine veya benzeri alanlara harcayabilirsin. Böylece sahip olduğun yatırımla bu kez de geleceğine yatırım yapmış olursun.

👨🏻‍🦳 Bir ömürlük soru: Yaşamak için para kazanmak mı, para kazanmak için yaşamak mı?

Yatırım kararı almak kolay değildir. Her şeyi artısı ve eksisiyle şeffaf bir şekilde değerlendirmek gerekir. ‘Neden yatırım yapmalıyım?’, ‘Yatırım yapmak geleceğimi nasıl etkiler?’ akla gelen ilk sorulardır. 

Fakat aslında cevaplamamız gereken temel soru; hayatımızı para için mi harcamalıyız? Yoksa paramızı mı hayatımız için harcamalıyız? Aslında senin de kafanda cevap oldukça net değil mi? Tabii ki hepimizin istediği parayı hayatımızı güzelleştirmek için harcamak.

Yani hepimiz finansal özgürlüğümüzü elde etmek için çabalıyoruz. İşte yatırım yapmak, bu finansal özgürlüğü kazanmamız noktasında bize bir yol sağlar. 

🔥 Neden borsaya yatırım yapmalısın?

Fırsat maliyeti, ekonomideki arz-talep ilişkisiyle ilgilidir. Bu kavram, herkesin her mala aynı anda sahip olamayacağı gerçeğinden hareket ederek, çeşitli mal ve şirketler arasında seçim yapılmasını, bu seçim sonrasında “en iyi ikinci seçimden” vazgeçilmesini ifade eder. Yani her seçim, bir vazgeçiştir.

• Daha somut bir şekilde açıklayabilmek için bir örnekle devam edelim. 18 yaşında, ebeveynleri tarafından harcanabilir gelirlerinin tamamını tahvillere yani faize yatırmaya teşvik edilen bir yatırımcı hayal et. Takip eden 50 yıl boyunca; bu yatırımcı yılda ortalama 5 bin dolar tutarında tahvil yatırımı yapıp, yıllık ortalama %2,50 getiri ve toplam yaklaşık 500 bin dolar değerinde bir portföyle emekli oluyor.

Bu sonuç oldukça etkileyici görünse de fırsat maliyeti açısından baktığımızda pek de etkileyici olmadığı çıkarımını kolaylıkla yapabiliriz.

Çünkü yatırımcı tüm parasını tahvilde değerlendirmek yerine, paranın yarısını borsaya yatırıp ortalama %5’lik bir karma getiri elde ettiği senaryoda, emeklilik portföyünün değeri 1 milyon dolardan fazla olacaktı! 

Bu yazımızda neler öğrendik?

• Neden yatırım yapmalısın?
• Enflasyon nedir?
• Enflasyonun etkileri nelerdir?
• Enflasyona karşı nasıl yatırım yapabilirsin?
• Ek gelir ve erken emeklilik nedir?
• Hayatını para için mi harcamalısın yoksa paranı hayat için mi?